Rolnictwo ekologiczne – jak zacząć?

Chcąc przestawić swoje gospodarstwo na system rolnictwa ekologicznego trzeba odpowiedzieć sobie na liczne pytania. Jaki kierunek produkcji wybrać? Jak i gdzie sprzedać produkty wytworzone w gospodarstwie? Decyzja o wyborze kierunku rozwoju gospodarstwa musi uwzględniać elementy otoczenia, w którym funkcjonuje gospodarstwo, takie jak: warunki klimatyczne, glebowe, wielkość i położenie gospodarstwa, posiadane zabudowania gospodarcze, zaplecze socjalne oraz wiedzę gospodarza i współpracowników. Warto nawiązać kontakt z innymi rolnikami ekologicznymi, jak również z organizacjami związanymi z tym systemem produkcji w celu wymiany doświadczeń, rozważenia wspólnej działalności, pomocy czy to w sprzedaży produktu, czy też znalezienia firmy przetwórczej i organizacji rynku zbytu. Przestawianie na ekologiczny system gospodarowania najlepiej rozpocząć od zaplanowania płodozmianu. Układając płodozmian, obok właściwości stanowiska i możliwości wykorzystania uprawianych roślin, należy uwzględnić wymagania stawiane przez rolnictwo ekologiczne, tj.: zaopatrzenie roślin następczych w azot, ograniczanie zachwaszczenia oraz zapobieganie nasileniu występowania szkodników i chorób roślin uprawnych. Dobrze ułożony płodozmian ma zasadnicze znaczenie dla zwiększenia poziomu materii organicznej w glebie i aktywności biologicznej gleby, a wysiew w poplonie roślin bobowatych lub innych roślin, użyźniających glebę po wcześnie zbieranych uprawach, wzmacnia właściwości płodozmianu. Istotnym zagadnieniem w gospodarstwie ekologicznym jest regulacja zachwaszczenia upraw. Wprowadzenie wielostronnego płodozmianu, a także wykonanie zabiegów mechanicznych w terminach uwzględniających fazę rozwojową roślin uprawnych i chwastów wpływa na ograniczenie zachwaszczenia upraw.

W gospodarstwie ekologicznym szczególnie ważna jest prawidłowa uprawa gleby z zastosowaniem odpowiednich maszyn i narzędzi. Ważna dla systemu rolnictwa ekologicznego jest również produkcja zwierzęca. Gospodarstwa ekologiczne powinny dążyć do produkcji w obiegu zamkniętym, gdzie pasze produkowane są na miejscu, a nawożenie opiera się na nawozach organicznych (komposty) i naturalnych (m.in. obornik).

Zgłoszenie do systemu kontroli w rolnictwie ekologicznym:

Rolnik zamierzający prowadzić swoje gospodarstwo zgodnie z zasadami produkcji ekologicznej musi zgło sić się do systemu kontroli w rolnictwie ekologicznym. W tym celu wypełnia formularz Zgłoszenia działalności, o którym mowa w art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 2022 r. o rolnictwie ekologicznym i produkcji ekologicznej (Dz.U. z 2022 r. poz. 1370, z 2023 r. poz. 412), dostępny na stronie internetowej Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Wypełniony dokument przesyła do jednej z upoważnionych jednostek certyfikujących (ich lista znajduje się na końcu opracowania). Jednostka, po weryfikacji Zgłoszenia, przekazuje jego skan Wojewódzkiemu Inspektorowi Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (dalej WIJHARS), który rejestruje producenta w systemie kontroli, po czym wysyła do producenta oraz do jednostki certyfikującej informację o dacie objęcia systemem kontroli w rolnictwie ekologicznym. Podanie adresu e-mail znacznie przyspiesza otrzymanie informacji zwrotnej o potwierdzeniu przyjęcia Zgłoszenia.

Okres konwersji:

Od momentu zarejestrowania zgłoszonego gospodarstwa przez WIJHARS w systemie kontroli rolnictwa ekologicznego rozpoczyna się okres konwersji (przestawiania) produkcji na ekologiczną. Jest to okres w którym producent zobowiązuje się do prowadzenia gospodarstwa metodami ekologicznymi, jednak bez prawa do znakowania produktów jako ekologiczne. Okres ten dotyczy również nowych gruntów, niezgłoszonych wcześniej do systemu kontroli, dołączanych do gospodarstwa (zakup, dzierżawa). Konwersji 10 podlega również produkcja zwierzęca – jeżeli konwersję przechodzi całe gospodarstwo to okres konwersji wynosi, analogicznie do produkcji roślinnej, 2 lata. Gdy do gospodarstwa wprowadzane są zwierzęta nieekologiczne to długość okresu konwersji uzależniona jest od gatunku tych zwierząt.

Produkty roślinne zostają uznane za ekologiczne, jeśli zasady produkcji ekologicznej były stosowane na danej działce przez okres co najmniej 2 lat przed wysiewem. W przypadku łąk lub upraw na paszę przez okres co najmniej 2 lat przed ich wykorzystaniem jako paszy ekologicznej. Dla upraw wieloletnich jest to okres co najmniej 3 lat przed pierwszym zbiorem produktów ekologicznych.